فناوری بیم (BIM)

فناوری بیم (BIM)


دشتی می‌گوید که هم‌اکنون خوشبختانه سطح آگاهی از قابلیت های فناوری بیم (BIM)  افزایش یافته است. در اثر فرهنگ‌سازی که در سال‌های اخیر صورت گرفته است دیگر شرکت‌ها، مدلسازی اطلاعات ساختمان را صرفاً مدل‌‌های سه‌بعدی نمی‌دانند. این دانش آموخته مقطع دکتری گرایش مهندسی و مدیریت ساخت و مدیر بخش نفت، گاز و پتروشیمی گروه تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین ساخت دانشگاه علم و صنعت ایران البته چالش اصلی را نه در بکارگیری فناوری بیم در پروژه‌ها بلکه ایجادی بستر PMO یا دفتر مدیریت پروژه می‌داند. این همان بستری است که مدیریت یکپارچه پروژه را امکان پذیر می‌کند تا در لوای آن ابزار فناوری بیم کاربرد داشته باشد. در ادامه مصاحبه تخصصی رسانه بیمانا را با ایشان مطالعه می‌کنید:

– در ابتدا لطفاً گروه تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین را معرفی کنید. این گروه در چه حوزه‌هایی فعالیت می‌کند و از چه زمانی تمرکز بر روی فناوری بیم را آغاز کرد؟

در ۲۰ سال گذشته پیشرفت‌های زیادی در هر دو حوزه مهندسی و مدیریت ساخت صورت گرفته است. این پیشرفت‌ها را می‌توانیم به سه دسته تقسیم‌بندی کنیم:

  • دانش‌های نوین مدیریتی مانند مباحث PMO[1] و سیستم‌های اطلاعات مدیریت؛
  • فناوری‌های نوین مدیریت مانند مدلسازی اطلاعات ساختمان، شبیه‌سازی عملیات اجرایی، توسعه پایدار و صنایع سبز؛
  • فناوری‌های نوین ساخت مانند صنعتی‌سازی، بتن‌های SCC، بتن‌های خودترمیم؛

در این راستا در سال ۱۳۹۴، با هدف ایجاد بستر مناسب جهت ارتباط صنعت و دانشگاه و در راستای پیاده‌سازی مؤثر مباحث ذکر شده اقدام به تأسیس یک گروه تحقیقاتی با مشارکت مجموعه‌ای از اساتید دانشگاه علم و صنعت، اساتید ایرانی مشغول به کار در دانشگاه‌های معتبر بین‌المللی و مجموعه‌ ای از خبرگان صنعت در داخل کشور کردیم.  خوشبختانه با محوریت و زحمات استاد گرامی جناب آقای دکتر خانزادی و با همکاری سایر اساتید و کارشناسان محترم گروه تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین ساخت دانشگاه علم و صنعت ایران نظیر جناب آقای مهندس خوشکار و جناب آقای مهندس خلیلی در طول سه سال گذشته توانستیم اقدامات موثری در راستای پیاده‌سازی فناوری‌های نوین مهندسی و مدیریت پروژه‌های عمرانی و صنعتی از جمله مبحث مهم مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) انجام دهیم. از جمله مهمترین این اقدامات آغاز تدوین آیین‌نامۀ پیاده‌سازی فرآیند فناوری بیم با مشارکت سازمان برنامه و بودجه کشور، آغاز تدوین آیین نامه پیاده‌سازی فرآیند فناوری بیم در سازمان مناطق آزاد کشور و همچنین طراحی و پیاده‌سازی سیستم یکپارچه مدیریت بر مبنای مدلسازی اطلاعات ساختمان در یکی از مهمترین طرح‌های بالادستی وزارت نفت است. علاوه بر این با تمرکز بر پیاده‌سازی مؤثر مباحث ذکر شده، شرکت پیشتازان مدیریت ساخت آراد را به‌عنوان بازوی اجرایی گروه تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین ساخت دانشگاه علم و صنعت ایران تأسیس کردیم.

– چگونه این تعامل را میان گروه تحقیقی دانشگاه و صنعت برقرار کردید؟

در اغلب تحقیقات و پژوهش‌هایی که در دانشگاه انجام می‌شود، نتایج کارها از تولیدات کتابخانه‌ای فراتر نرفته است. در این زمینه دانشگاه ضعیف عمل کرده است و این عملکرد بعضاً موجب بی‌اعتمادی قشر صنعتی هم شده است. این امر خود دلایل بسیاری دارد از جمله نبود زیرساخت‌های مناسب جهت تعامل هرچه بیشتر صنعت و دانشگاه و همسو نبودن نیازمندی‌های صنعت و تحقیقات دانشگاهی. در راستای حل این مسأله و ایجاد گروهی یکپارچه بسته به فناوری و زمینه تخصصی مورد نظر از اقراد خبره صنعتی جهت حضور فعال در گروه تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین ساخت دانشگاه دعوت به عمل آوردیم. تجربه این خبرگان صنعتی در کنار دانش به روز اعضای هیئت علمی عمدتا جوان و پرانرژی گروه منجر به در کنار هم قرارگیری تجربه و دانش و هم افزایی در راستای پیاده‌سازی هرچه موثر تر مباحت نوین مهندسی و مدیریت در پروژه‌های عمرانی و صنعتی گردید.

– اعضای مرکز شما شامل چند نفر می‌شود؟

اعضای هیئت علمی داخل کشور گروه تحقیقاتی دانشگاه علم و صنعت حدود هشت نفر از اساتید دانشگاهی هستند. با حدود ۱۰ نفر از اساتید صاحب نام ایرانی و خارجی در خارج از کشور همکاری نزدیکی داریم. همچنین بدنه کارشناسی گروه عمدتاً  از فارغ التحصیلان و دانشجویان برتر رشته‌های مهندسی عمران، صنایع، کامپیوتر و مکانیک دانشگاه علم و صنعت و همچنین خبرگان صنعتی مربوطه تشکیل شده است. بسته به نوع پروژه تیم تخصصی مربوطه تشکیل و تحت نظر اعضای هیأت علمی اقدام به اجرای پروژه می‌کنند. به‌عنوان نمونه در پیاده‌سازی سیستم یکپارچه مدیریت بر مبنای مدلسازی اطلاعات (BIM) در یکی از طرح های ملی وزارت نفت در حدود ۱۷ نفر از برترین کارشناسان گروه و فعالان صنعتی به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشارکت موثر داشته اند. علاوه بر این با استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در زمینه پیاده‌سازی مباحث نوین مهندسی و مدیریت استقبال نموده و همکاری می‌کنیم. حتی اعضای برخی از این شرکت‌های دانش بنیان در گروه تحقیقاتی ما حضور داشتند.

در حوزه فرآیند مدلسازی اطلاعات ساختمان، در قدم اول هدفمان این بود که نسبت به فناوری بیم آگاهی‌رسانی و فرهنگ‌سازی کنیم. پذیرش پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه و دبیرخانه مناطق آزاد کشور برای تدوین آیین‌نامه فناوری بیم نیز به همین منظور بود. دلیل لزوم تدوین آیین‌نامه این بود که متأسفانه شرکت‌هایی با انگیزه عمدتاً تجاری در کشور در حال رشد هستند که دانش تخصصی کافی را در زمینه فناوری بیم نداشته و رشد این شرکت‌ها منجر به تغییر نگرش برخی کارفرمایان نسبت به فرآیند فناوری بیم شده است. در مواجه به کارفرمایان بزرگ بخش دولتی و خصوصی حساس کردیم دید اشتباهی نسبت به این فناوری در حال شکل‌گیری است که از فناوری بیم تنها به شکل بصری‌سازی[۲] و شبیه‌سازی مراد می‌کنند. این نگاه اوج قابلیت فناوری بیم را در مدلسازی چهاربعدی (۴D) می‌بیند و به عمق کاربردهای آن در کل چرخه عمر پروژه توجه ندارد.

هدف از تدوین آیین‌نامه این بود که به سمت بالاترین سطح از فناوری بیم ریل‌گذاری انجام گیرد. درجه نهایی این فناوری رسیدن به ارائه یکپارچه پروژه[۳] است. در ارائه یکپارچه پروژه همه ذی‌نفعان از اول تا انتهای پروژه در بستر اطلاعاتی این فناوری و در راستای حوزه های مختلف دانش مدیریت پروژه با هم همکاری می‌کنند. این همکاری در پروسه بعد از ساخت برای نگهداری و تعمیرات ساخته‌ها با عنوان مدیریت ساخته‌ها[۴] ادامه می‌یابد.

-اینجا یکی از ظرفیت‌های بزرگ دانشگاه اشاره شد. دانشگاه می‌تواند مشکلات بزرگ را حل کند ، دولت و صنعت برای امر تحقیق و توسعه می‌توانند به دانشگاه رجوع کنند. تنها باید بستر آن برای دریافت پروژه‌های تحقیقاتی از نهادهای مختلف ایجاد شود. این رویکرد به دانشگاه سال‌ها است در جهان جا افتاده است و ما نیز باید بپذیریم. گروه تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین دانشگاه علم و صنعت نمونه‌ای موفق در این زمینه است.

سالانه تعداد بسیار زیادی از دوستان ما برای یک رفاه حداقلی، که البته قبول دارم تنها دلیل نیست، از کشور مهاجرت می‌کنند. هم اکنون یکی از افراد برجسته در سطح بین‌المللی در حوزه دانش فرآیند فناوری بیم، جناب آقای مانی گلپرور هستند که تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت ساخت در دانشگاه علم و صنعت ایران و تحت نظر آقای دکتر خانزادی به اتمام رسانده و به هر دلیل مهاجرت کردند. هم‌اکنون ایشان استاد دانشگاه ایلینویز هستند و در زمینه ارائه سیستم‌های یکپارچه برنامه‌ریزی و کنترل پروژه بر مبنای فرآیند فناوری بیم با استفاده از فناوری پردازش تصوی فعالیت چشمگیری داشته‌اند. شرکت ایشان در ایالات متحده آمریکا به قطبی در این زمینه تبدیل شده است و با شرکت معتبر Autodesk همکاری نزدیکی داشته و نخبگانی از سراسر جهان را جذب می‌کنند.

این مسأله مهمی است که بسیاری از دانشجویان مستعد برای اینکه می‌خواستند در زمینه علاقه خود فعالیت کنند و این بستر فراهم نبود از کشور رفتند. می‌توان با ایجاد یک رفاه حداقلی برای دانشجویان دکترا جلوی مهاجرت این سرمایه های ملی را گرفت تا عواید حضور آن‌ها به کشور برسد. این بستری است که دانشگاه می‌تواند فراهم کند. دکتر خانزادی در این مقیاس با تشکیل این گروه نشان دادند که این کار امکان‌پذیر است.

با انجام مشاوره پروژه‌هایی که به مرکز معرفی شد توانستیم تأمین مالی مرکز را انجام دهیم و نتیجه نیز بسیار رضایت بخش بود. کارهای تحقیقاتی ما در نوک پیکان دانش فناوری بیم حرکت می‌کرد و بعضاً پیش آمده که فاصله زمانی بین معرفی یک فناوری در حوزه مهندسی و مدیریت پروژه در مقالات بین‌المللی تا پیاده‌سازی آنها در پروژه‌های صنعتی داخل کشور کمتر از یک سال بوده است. مباحث نوین نیاز به نیروهای جدید دارد که اشتیاق و علم آن را داشته باشند. فناوری بیم به دلیل خصلت بین رشته‌ای که دارد می‌تواند این بستر را فراهم ‌کند که نیروهای جوان بسیاری در زمینه آن به فعالیت، نوآوری و ارائه راهکار بپردازند.

-در مورد پروژه‌های پایلوت مختلف صحبت کردید. بر اساس تعریفی که خود از فناوری بیم دارید آیا ما در ایران توانسته‌ایم پروژه را به‌صورت کامل از مراحل ابتدایی تا انتهای ساخت با استفاده از فناوری بیم انجام دهیم؟

بر اساس مدل بلوغ ریچارد، پیاده‌سازی فرآیند فناوری بیم مستلزم گذار از نقشه‌های دوبعدی به مدل سه‌بعدی و سپس حرکت به سمت همکاری[۵] تمامی ذی‌نفعان پروژه در راستای تحویل یکپارجه پروژه و استفاده از مدل‌های تحت وب را شامل می‌شود.

هدف درنظر گرفته شده در تدوین آیین‌نامه فرآیند فناوری بیم دستیابی به سطح بالای پیاده‌سازی با برنامه‌ریزی صحیح و متناسب با سطح بلوغ سازمان مورد نظر است. یعنی مرحله‌ای که در آن تمامی ذی‌نفعان پروژه در بستر مشترک و در تمامی مراحل چرخه عمر پروژه اعم از طراحی، تدارکات، ساخت، پیش راه‌اندازی و بهره‌برداری و در راستای مدیریت پروژه با هم همکاری داشته باشند.

اما در پاسخ به این سؤال که آیا در ایران تاکنون موفق شده‌ایم به طور کامل فرآیند فناوری بیم را پیاده‌سازی کنیم یا خیر باید بگوییم در پروژه‌های صنعت نفت به سطوح قابل توجهی از پیاده‌سازی فناوری بیم دست پیدا کرده‌ایم؛ اما در پروژه‌های عمرانی صورت گرفته است باید بگویم خیر. دلیل آنست که سطح بلوغ لازم وجود ندارد و ما با مشکلات زیرساختی مواجه هستیم.

روند پیاده‌سازی فناوری بیم در هر سازمان بسته به عوامل مختلفی اعم از سطح بلوغ مدیریت پروژه و زیر ساخت های IT آن سازمان‌، پتانسیل‌های فردی و پتانسیل‌های فنی و تکنیکی دارد. لذا نقشه راه پیاده‌سازی فرآیند بیم بایستی متناسب با آن سازمان و نوع پروژه‌های مربوطه در نظر گرفته شود. این همان رویکردی است که ما در مواجه با پروژه‌ها داشته‌ایم.

در پروژه‌های حوزه نفت، گاز و پتروشیمی تجربیات موفقی در دستیابی به سطوح بالای پیاده سازی فرآیند فناوری بیم داشته‌ایم. صنعت نفت و گاز در حال حاضر در کشور ما بیش از ۱۰ سال است که بدون اطلاع از فناوری بیم، قدم‌های اولیه پیاده‌سازی این فرآیند را طی نموده است. به طور مشخض در حال حاضر در پروژه‌های حوزه نفت، گاز و پتروشیمی کلیه طراحی‌ها به صورت سه‌بعدی و عمدتا با نرم افزار PDMS انجام می‌گیرد در مرحله طراحی برخی برخوردها شناسایی گردیده و متره و برآورد هم به طور کلی بر اساس مدل صورت می‌پذیرد. این امر نشان می‌دهد که در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی سطح بلوغ سازمان‌ها جهت پیاده‌سازی فناوری بیم بالاتر است. لذا در پروژه‌های حوزه نفت و گاز و پتروشیمی می‌توان قدم در راه پیاده‌سازی سطوح بالاتر فناوری بیم و حرکت به سمت تحویل یکپارچه پروژه برداشت. در این راستا اقدامات چشمگیری در گروه تحقیق و توسعه فناوری های نوین ساخت دانشگاه علم و صنعت صورت گرفته است. از مهمترین این اقدامات می‌توان به طراحی و پیاده‌سازی سیستم یکپارچه مدیریت بر مبنای مدلسازی اطلاعات (BIM) در چندین طرح ملی وزرات نفت اشاره نمود. لذا در حال حاضر سطح بلوغ در پروژه های حوزه نفت، گاز و پتروشیمی کشور، امکان پیاده سازی سطوح بالای فرآیند (BIM) را فراهم می‌نماید.

“صنایع نفت، گاز و پتروشیمی سطح بلوغ سازمان‌ها جهت پیاده‌سازی فناوری بیم بالاتر است. لذا در پروژه‌های حوزه نفت و گاز و پتروشیمی می‌توان قدم در راه پیاده‌سازی سطوح بالاتر فناوری بیم و حرکت به سمت تحویل یکپارچه پروژه برداشت. در این راستا اقدامات چشمگیری در گروه تحقیق و توسعه فناوری های نوین ساخت دانشگاه علم و صنعت صورت گرفته است.”

اما در حوزه‌های صنعتی دیگر نظیر ساختمان، سطح بلوغ لازم برای دستیابی به سطوح بالای فناوری بیم فراهم نیست. لذا بایستی با برنامه‌ریزی درست و مطابق با نقشه راه و ملاحظات در نظرگرفته شده در تدوین آیین‌نامۀ پیاده‌سازی فناوری بیم و با درنظرگیری ظرفیت‌های سازمانی، نیروی انسانی و زیرساخت‌های تکنولوژیکی و فنی سازمان مربوطه اقدام به پیاده‌سازی فناوری بیم کرد.

در این بین توجه به لزوم پیاده‌سازی دفاتر مدیریت پروژه (PMO) و توسعه سیستم های اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) در سازمان ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

– بنابراین شما بیشترین چالش را در نبود بسترها و زیرساخت‌های مدیریتی می‌دانید؟

بله. مسأله‌ای حائز اهمیت این است که فناوری بیم بدون اطلاعات بی‌معنی است. مهمترین بخش از فرآیند مدلسازی اطلاعات ساختمان یا به عبارت بهتر مدلسازی اطلاعات پروژه بخش اطلاعات (Information) است. بدون وجود اطلاعات ما صرفاً با یک سری مدل سه‌بعدی سر و کار داریم. مهمترین مفهومی که مدل‌های فناوری بیم را از مدل‌های Cad متمایز می‌کند امکان بارگذاری انواع اطلاعات مربوط به تمامی مراحل چرخه عمر پروژه در پشت مدل سه‌بعدی است. از طرف دیگر، اطلاعاتی که در پشت مدل‌های فناوری بیم قرار می‌گیرند را می‌توانیم به دو دسته کلی تقسیم بندی کنیم. دسته اول اطلاعاتی هستندکه یکبار در طول چرخه عمر پروژه تولید شده و ثابت هستند؛ مثل اطلاعات فنی تجهیزات. دسته دیگر اطلاعات، اطلاعاتی می‌باشند که به طور دائم در طول فرآیند ساخت پروژه تغییر می‌کنند مثل اطلاعات برنامه‌ریزی و کنترل پروژه. جهت بروزرسانی این اطلاعات نیازمند وجود سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) در سازمان هستیم. این امر به خصوص برای سازمان‌های بزرگ که با سبدی از پروژه ها روبرو هستند؛ بسیار حیاتی است. متأسفانه در برخی از سازمان‌ها حتی یک بانک اطلاعات حداقلی جهت جمع‌آوری این دست از اطلاعات وجود ندارد. لذا برای پیاده‌سازی صحیح و استفاده موثر از فناوری بیم، در کنار توجه به گذار از محیط دوبعدی به محیط سه‌بعدی، توجه به بحث مهم هرم اطلاعاتی سازمان و لزوم وجود سیستم‌های اطلاعاتی جهت بارگذاری و بروزرسانی اطلاعات مدل‌های فناوری بیم بسیار اهمیت دارد و نباید از این امر غافل شد. در غیر این صورت پیاده‌سازی فناوری بیم در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی در صورت موفقیت‌آمیز بودن دستیابی به سطح اول پیاده‌سازی، در همین مرحله متوقف گردیده و حرکت به سمت تحویل یکپارجه پروژه بر مبنای مدل اطلاعاتی (IPD) متوقف می‌شود.

مسألۀ مهم دیگر وجود زیر ساخت های IT است. در سطوح بالای فناوری بیم بحث اشتراک‌گذاری مدل‌ها و نگهداری از مدل‌های فناوری بیم مطرح است. از این رو سازمان‌ها می‌بایست به تدریج زیرساخت‌های مورد نظر اعم از نرم‌افزاری و سخت افزاری را فراهم کنند. در این بین بحث مهمی که مطرح می‌شود؛ مبحث امنیت اطلاعات است. یکپارچگی اطلاعات در پشت مدل‌های فناوری بیم بحث توجه به امنیت اطلاعات را زیادتر می‌کند. این مسأله به خصوص در سازمان‌های کارفرمایی بزرگ بسیار معنا پیدا می‌کند. ما در پیاده سازی سیستم یکپارچه مدیریت بر مبنای مدل اطلاعاتی (BIM) در یکی از طرح های ملی وزارت نفت عملا این نگرانی را لمس کرده و اقداماتی را در راستای ایجاد زیر ساخت های مناسب جهت حفظ امنیت اطلاعات به کار بردیم.

لذا سیاست ما در پیاده‌سازی فناوری بیم در هر سازمان در مرحله اول ارزیابی سطح بلوغ سازمان مورد نظر از نظر دانش مدیریت پروژه، وجود سیستم های اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) و زیرساخت های IT است. در صورتی که کارفرما در سازمان خود دارای سیستم (PMIS) مناسبی باشد؛ در آن صورت می‌توان یک گام جلوتر رفت و مباحث مربوط به سطوح بالای فناوری بیم و حرکت به سمت تحویل یکپارچه پروژه را مطرح نمود. در این راستا در پیاده‌سازی فناوری بیم در نظام فنی و اجرایی کشور به سه بعد آیین‌نامه، آموزش و مطالعه موردی پرداخته‌ایم.

– آیا این تجارب از صنعت نفت و گاز به صنعت ساختمان قابل انتقال است؟

قطعاً! توجه به وضعیت فعلی پروژه های صنعت نفت، گاز و پتروشیمی کشور، در پیاده‌سازی فناوری بیم در حوزه پروژه‌های ساختمانی می‌تواند راهگشا باشد. همان گونه که عرض کردم سال‌هاست که بحث گذار به مدلسازی سه‌ بعدی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در داخل کشور انجام شده است. لیکن پیاده‌سازی فناوری بیم در همین سطح متوقف شده و از مدل‌های سه‌بعدی که هزاران نفر-ساعت نیروی انسانی جهت توسعه آنان صرف شده است؛ به جز در موارد شناسایی برخورد (Clash Detection)، متره و برآورد (Material Quantity Take off) و همچنین کاربردهای محدود در فاز راه اندازی (Commissionning) استفاده دیگری نمی‌شود. لذا در خصوص پروژه‌های ساختمانی و عمرانی نیز بایستی این ملاحظه را در نظر داشت که صرف گذار از محیط دو بعدی به محیط پارامتریک سه‌بعدی مد نظر نبوده و رسیدن به سطح تحویل یکپارچه پروژه (Integrated Project Delivery) بر مبنای مدل اطلاعاتی و استفاده از مفهوم فناوری بیم در تمامی حوزه‌های دانشی مدیریت پروژه مطابق با استاندارد راهنمای بدنه دانش مدیریت پروژه (PMBOK) می‌بایست مدنظر باشد. این امر مستلزم پیاده‌سازی دفتر مدیریت پروژه (PMO) و سیستم اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) مطابق با فرآیندهای سازمانی موجود است. لذا ما در تدوین آیین‌نامه این مبحث را به شدت مورد توجه و تأکید قرارداده‌ایم و رسالتمان به عنوان قشر دانشگاهی آگاهی بخشی و تدوین نقشه راه مناسب جهت پیاده‌سازی سطوح بالای فناوری بیم در تمامی پروژه‌های عمرانی و صنعتی است.

“لذا در خصوص پروژه‌های ساختمانی و عمرانی نیز بایستی این ملاحظه را در نظر داشت که صرف گذار از محیط دو بعدی به محیط پارامتریک سه‌بعدی مد نظر نبوده و رسیدن به سطح تحویل یکپارچه پروژه (Integrated Project Delivery) بر مبنای مدل اطلاعاتی و استفاده از مفهوم فناوری بیم در تمامی حوزه‌های دانشی مدیریت پروژه مطابق با استاندارد راهنمای بدنه دانش مدیریت پروژه (PMBOK) می‌بایست مدنظر باشد. این امر مستلزم پیاده‌سازی دفتر مدیریت پروژه (PMO) و سیستم اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) مطابق با فرآیندهای سازمانی موجود است.”

– این رویکرد را شما در جلسۀ وزارت راه نیز عنوان کردید که باید از مدیریت سلسله مراتبی به سمت مدیریت یکپارچه حرکت کنیم.

همانگونه که مستحضر هستید، در طول چرخه حیات پروژه با مجموعه‌ای از دسته فرآیندهای مدیریت پروژه اعم از آغازین، برنامه‌ریزی، اجرا، کنترل و مانیتورینگ و در نهایت خاتمه مواجه هستیم. تمامی این فرآیندها در طول چرخه حیات پروژه و در هر یک از حوزه‌های دانش مدیریت پروژه منجر به تولید اطلاعات می‌گردند. به عبارت دیگر در پروژه‌ها با یک هرم اطلاعاتی مواجه هستیم که اطلاعات از بسترهای مختلف نظیر کارگاه یا شرکت مشاور و … تولید و در طی چند مرحله به راس هرم که مدیریت ارشد است انتقال داده می‌شود. سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) سیستم‌هایی هستند که روند جمع‌آوری و یکپارچه‌سازی این اطلاعات را تسهیل نموده و با تحلیل مناسب آنان را در اختیار افراد مختلف در سطوح هرم اطلاعاتی پروژه قرار می دهند. لذا پیرو مطالب ذکر شده، پیاده‌سازی این سیستم ها بایستی به عنوان قلب تپنده مدل های اطلاعاتی (BIM) مورد توجه قرار گیرد. بدین شکل یک سیستم پشتیبان مناسب جهت به روزرسانی آنی مدل های اطلاعاتی (BIM) فراهم می آیند. بدین ترتیب بین تمامی گروه‌های کاری (دیسیپلین‎‌ها) از مراحل اول پروژه هماهنگی و یکپارچگی وجود داشته و گردش اطلاعات مناسبی بین تمامی ذینفعان شکل میگیرد. این امر بهره برداری مناسب از قابلیت های بصری مدل های اطلاعاتی (BIM) را فراهم می آورد.

– شما چقدر به تفکیک سیستم‌های مهندسی و مدیریتی در سازمان‌های داخلی باور دارید؟ به این معنی که نرم‌افزارهایی داخلی نوشته شود که بنا به مصالح و نیازمندی‌های داخلی مدیریت پروژه‌های داخلی باشد. به ویژه که بسیاری از نرم‌افزارهای مدیریتی خارجی نیز امروز تحت وب هستند و ارسال اطلاعات پروژه‌های ملی در بستر این نرم‌افزارها شاید به صلاح نباشد.  

ساخت مدل‌های اطلاعاتی فناوری بیم یک فرآیند است و استفاده از قابلیت‌های آنان در راستای مدیریت پروژه امری فراتر از آن. لذا در راستای بهره برداری هرچه بیشتر از قابلیت‌های بستر فناوری بیم در راستای مدیریت پروژه، نیاز به نرم‌افزارهایی با محوریت مدیریت پروژه هستیم. به عبارت دیگر حرکت به سمت تحویل یکپارچه پروژه (IPD) با استفاده از فناوری بیم در سازمان‌ها مستلزم پیاده‌سازی دفتر مدیریت پروژه و سیستم اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) مناسب است. توسعه سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه مانند یک قلب منجر به زنده نگه داشتن مدل های فناوری بیم می‌شود. در مقابل نبود این سیستم‌ها منجر به عدم به روزرسانی صحیح اطلاعات مدل‌های فناوری بیم و در نتیجه عدم کارایی مناسب آنان می‌گردد.

امروزه نمونه نرم‌افزارهای خارجی در زمینه اطلاعات مدیریت پروژه وجود دارند. در داخل کشور هم اقداماتی در راستای توسعه نرم‌افزارهای PMIS صورت گرفته است که البته کافی نیست. نمونه از این سیستم‌ها در گروه تحقیق و توسعه فناوری های نوین ساخت دانشگاه علم وصنعت در حال توسعه و در چندین طرح وزارت نفت در حال آزمایش و پیاده‌سازی است که بحمدلله نتایج خوبی را به همراه داشته است. لیکن در این زمینه اقدامات بیشتری بایستی صورت بگیرد تا جوابگوی نیاز صنایع مختلف باشد.

اما در حوزه توسعه سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) بایستی به این امر توجه داشت که این سیستم‌ها بایستی متناسب با فرآیند های مدیریت پروژه جاری در سازمان توسعه داده شوند. لذا هر سازمان متناسب با فرآیند‌های مدیریت پروژه جاری خود، سیستم اطلاعاتی مناسب خود را بایستی بکار گیرد. از این رو پیاده‌سازی دفتر مدیریت پروژه (PMO) و شناسایی فرآیند‌های مدیریت پروژه پیش نیاز بحث توسعه سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه در سازمان است. لذا توسعه سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه داخلی و متناسب یا سازمان‌های داخل کشور بسیار سودمند است. از طرف دیگر، طبیعتاً توسعه سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه داخلی دغدغه‌های موجود در زمینه امنیت اطلاعات را کاهش می‌دهد. در توسعه سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه، استفاده از قابلیت‌های مدل‌های اطلاعاتی فناوری بیم بایستی مورد توجه قرار گیرد.

“در حوزه توسعه سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه (PMIS) بایستی به این امر توجه داشت که این سیستم‌ها بایستی متناسب با فرآیند های مدیریت پروژه جاری در سازمان توسعه داده شوند. لذا هر سازمان متناسب با فرآیند‌های مدیریت پروژه جاری خود، سیستم اطلاعاتی مناسب خود را بایستی بکار گیرد. از این رو پیاده‌سازی دفتر مدیریت پروژه (PMO) و شناسایی فرآیند‌های مدیریت پروژه پیش نیاز بحث توسعه سیستم‌های اطلاعات مدیریت پروژه در سازمان است.”

[۱] Project Management Office

[۲] visualization

[۳] Integrated Project Delivery

[۴] Facility Management

[۵] collaboration

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *