در دنیای سه‌بعدی، فناوری بیم (BIM) همانند چسب عمل می‌کند و فرایند کاری را از مرحلۀ طراحی تا مرحلۀ ساخت در کنار یکدیگر نگه می‌دارد. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های حاضر در صنعت ساخت، درک جامعی از مزیت‌های این فناوری ندارند. در این مقاله گام‌هایی که بر اساس فناوری بیم از طراحی تا ساخت باید طی شود، معرفی شده و دسته‌بندی می‌شوند.

فرآیند مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) راهکاری در مدیریت جامع و یکپارچه پروژه است که تمام مراحل پروژه را از مرحلۀ پیش از طراحی تا ساخت و حتی تخریب در برمی‌گیرد. نوشتار زیر راهنمای مختصری در مورد کاربست این فناوری در فرآیند ساخت‌وساز است.

مرحلۀ طراحی

استفاده از مدل‌های بیم یک فرآیند طولانی و زمانبر است که به سرمایه‌گذاری بر روی نرم‌افزارها و آموزش کارکنان نیاز دارد. استفاده از فناوری بیم از مرحله پیش از طراحی شروع می‌شود. بر این اساس مهندس معمار یا با استفاده از المان‌های گرافیکی و یا با استفاده از المان‌های واقعی و یا با استفاده از مدل شماتیک در محیط فناوری بیم آغاز بکار می‌کند.
به محض اینکه مدل معماری شماتیک آماده گردید، به کارفرما ارائه داده می‌شود. یک پیمایش مجازی یا ارائه تصاویر (رندرینگ) برای این نمایش ضرورت دارد. نرم‌افزار ۳D Studio Max به همراه نرم‌افزار رویت (Revit) به انجام این کار یاری می‌رسانند. سپس کارفرما نظرات خود را در مورد مدل ارائه می‌کند، تنظیمات انجام می‌شود و سپس مدل برای ورود به مرحله طراحی اصلی آماده می‌گردد.
در مرحله طراحی اصلی، نقش برنامه زمان‌بندی (بعد چهارم) و برآورد هزینه‌ها (بعد پنجم) تعیین می‌شود. در برنامه زمان‌بندی باید اطمینان حاصل شود که این ساختمان می‌تواند در زمان تعیین شده ساخته شود یا نه؟ همچنین در مقوله برآورد هزینه‌ها باید اطمینان حاصل شود که هزینه‌های پروژه بطور پیوسته در محدوده تعیین شده پیش می‏رود یا نه؟ سؤال آن است که فناوری بیم چگونه می‌تواند به این امور یاری رساند؟ نکته مهم آن است که مدل‌های بیم باید از ابتدا به درستی طرح‌ریزی و ساخته شوند. برای برنامه زمان‌بندی، ابتدا مدل باید با یک ساختار فکری اولیه زمانی ساخته شود. در این مرحله، نرم‌افزار نویس‌ورکز (Navisworks) می‌تواند یاری‌رسان باشد. البته مدلسازی نهایی می‏‌بایست بر طبق برنامه زمان‌بندی تایید شده، صورت بگیرد. به‌عنوان مثال طبقات بنا به ترتیب ساخت آن‌ها مدلسازی می‌شوند. به این ترتیب برآورد هزینه‌ها و دیگر پارامترها‌ی پروژه به شکل بهتری مدلسازی می‌شوند.

برنامه‌ریزی دقیق در فرآیند طراحی

این کار به دو دلیل اهمیت دارد. برنامه‌های زمان‌بندی می‌بایست به درستی قابلیت فیلتر شدن را داشته باشد تا بتوان از آن جهت برآورد هزینه‌های مدل استفاده نمود. از سوی دیگر المان‌های مختلف مدل می‌بایست دارای اطلاعات کافی باشند تا انواع برآورد شامل هزینه‌ها و یا دیگر انواع کمیت‌ها همچون نوع، اندازه، وزن و دیگر ویژگی‌ها قابل انجام باشد. این کار به‌خصوص در پروژه‌هایی پیچیده از اهمیت بالاتری برخوردار می‌شود. استخراج و محاسبۀ اطلاعات کلیه المان‌ها از نقشه‏‌های دوبعدی، بسیار مشکل بوده اما این کار در بستر استفاده از فناوری بیم، به راحتی قابل انجام است. باید توجه داشت که استفاده از فناوری بیم در فرآیند ساخت‌وساز و طراحی، یک تلاش مبتنی بر همکاری و ارتباطات تنگاتنگ بین کارگروه‏‌های مختلف مهندسی است. علت عمده‌ای که شرکت‌های “طراحی و ساخت” مبتنی بر فناوری بیم نسبت به شرکت‌های سنتی “معماری و مهندسی”، از مرحله طراحی شماتیک تا ساخت‌وساز پروژه زمان کمتری را صرف می‌کنند، همین نکته است.
همکاری نزدیک و هماهنگی مناسب در هنگام انجام فرآیند طراحی کامل، امری مهم است. برگزاری جلسات هماهنگی هفتگی به‌منظور کسب اطمینان از هماهنگی اعضاء بسیار اهمیت دارد. در طول این جلسات، معماران و مهندسین، مدیر پروژه، برآوردکننده، برنامه‌‏ریز و مدیر ساخت می‌بایست حضور داشته باشند. در این مرحله از فرآیند طراحی، امر تداخلات و هماهنگی به‌صورت هفتگی بررسی می‌شود. بدیهی است که این اقدامات باید صورت پذیرد، اما بسیاری از شرکت‌ها از ابزارهای مبتنی بر همکاری که فناوری بیم ارائه می‌کند، بهره نمی‌گیرند. این شرکت‌ها فکر می‌کنند که برای بررسی یا شناسایی تداخلات وقت کافی ندارند. آنچه که آنان نمی‌دانند این است که بعداً زمان و هزینه بسیار بیشتری را صرف خواهند نمود تا همین مشکلات را در کارگاه رفع نمایند. اگر آنان آن وقت را قبلاً صرف کرده بودند می‌توانستند در مرحله طراحی به وجود آن مشکلات پی برده و راه حلی را برای رفع آن مشکلات قبل از ورود به فاز اجرایی پیدا کنند.
در طول فرآیند طراحی، شیوه‌های مدلسازی خاصی وجود دارد که می‌‏تواند دنبال شود. برای مثال، اگر شما در معرض مشکل در فرآیند مدلسازی پروژه هستید، بهتر آن است که مدل مورد نظر جهت استفاده در فرآیند ساخت از مدل ساده و اولیه‌‏ای که برنامه‏‌ریزی کرده‌‏اید، دقیق‏‌تر باشد. همچنین باید توجه داشت که برنامه‌ریزی، تهیه پلان‏‌ها و نماها و مقاطع هوشمند و پیمایش مجازی فقط برخی از فرآیندهای هماهنگی هستند که می‌توانند مدل بیم را کارآمدتر کنند و در مصرف زمان و پول صرفه‌جویی کنند.

مسؤولیت مدلسازی و مدیریت هر نوع از المان‌ها با کیست؟

عامل مهم دیگر مسؤولیت ساخت و مدیریت هر نوع از المان‌ها است. هنگامی که ما در مورد مسئولیت یا مالکیت المان‌ها صحبت می‌کنیم، منظور ما این است که بدانیم کدام بخش یا کارگروه مهندسی مسئول ساخت و مدیریت کدام یک از انواع المان‌ها خواهد بود؟ در مبحث مالکیت همچنین باید به سازنده المان مدل (Model Element Author یا MEA) اشاره ‌شود. یکی از بهترین فواید استفاده از فناوری بیم آن است که در آن هر نوع از المان‌ها تنها یک بار می‏‌بایست مدلسازی بشود. اگر چند نمونه از یک المان در کارگروه‏‌های مختلف مهندسی وجود داشته باشد، نشانگر یک مشکل و عدم هماهنگی در همکاری بین آن کارگروه‏‌های مهندسی ‏باشد.
پس از اتمام فرآیند طراحی، مرحلۀ ساخت شروع می‌شود. همانطور که ذکر شد، در طول مرحلۀ طراحی، فرآیندهای مربوطه به برآورد هزینه‌ها و برنامۀ زمان‌بندی تهیه شده و بروزرسانی می‌شوند. این بدان معناست که آیتم‌های کاری مختلف در مراحل اولیه تهیه شده و زمان کافی برای انجام آنها، در نظر گرفته می‏‌شود. همچنین برای تکمیل پروژه در زمان مقرر نیز برنامه زمان‌بندی نیاز به اصلاح و بررسی دقیق و مستمر دارد د. از سوی دیگر فرآیند تجهیز کارگاه از قبل آغاز گردیده و به مرور بتن فونداسیون‏‌ها برای ریختن آماده می‏‌شود.

در طول مرحلۀ ساخت‌‏وساز ، نرم‌افزار نویس‌ورکز (Navisworks) در کارگاه قابل دسترسی بوده و در صورت نیاز مدل‌های پیمانکار فرعی ممکن است جایگزین مدل‌های طراحی اولیه گردند. مدیر ساخت‏‌وساز و ناظر کارگاه با تیم طراحی همکاری نزدیکی داشته تا اطمینان حاصل شود که مفاد اصلی طراحی رعایت شده و دیگر اینکه آنان تجربه خود را در شناسایی تداخلات احتمالی مدل‌ها به نحو مطلوبی بکار گرفته‏‌اند. مشکلات احتمالی شناسایی شده را می‌توان توسط ابزارهای کاری و نظارتی موجود گزارش داده و تا مرحلۀ رفع آن مشکلات، پی‌گیری مستمری صورت پذیرد. از سوی دیگر فرآیند ساخت‌و‌ساز را می‌توان شبیه‌سازی نموده تا از اینکه همان فرآیند دلخواه در زمان مقرر ساخته می‌شود، اطمینان حاصل شود. این فرآیند می‏‌تواند به‌واسطه استفاده از فناوری بیم در مراحل اولیه طراحی محقق ‏گردد. وقتی از فناوری بیم به‌صورت درست در تمامی مراحل پروژه استفاده شود، درخواست اطلاعات (RFI) کاهش می‌یابد. در کنار آن، کارفرما واقعا آنچه را که به یاری پیمایش مجازی و تصاویر دقیق (رندرینگ) مشاهده نموده را درک می‌نماید.

منبع : http://www.bimananews.ir